Атеизм (67)
Исломда диний эътиқоддан воз кечиш куфрга тенг бўлиб, мусулмон маданиятидани инсонни яккамохов қилиб қўйиши ва ҳатто зўравонликка олиб келиши мумкин. Шунга қарамай Мағрибдан Саудия Арабистони ва Покистонгача бўлган ҳудудда атеистларнинг сони кўпаймоқда.
Ўтган асрнинг иккинчи ярми дунё ижтимоий-маданий ҳодисаларидан бири сифатида Исломнинг тикланиши билан ёдда қолди. Мусулмонлик феноменини таҳлил қилишга бағишланган илмий асарлар кенг жамоатчилик мулкига айланганлиги ҳам табиий.
Инсон ҳаёти қадрга эга эканига ҳаммамиз ишонамиз. Бироқ, биз бу туйғу ва фикрларни интеллектуал тарзда исботлай оламизми? Ислом инсон ҳаёти қадрли эканини интеллектуал тарзда исботлай олади. Атеизм эса, инсон ҳаёти қадрини исботлашда катта фалсафий муаммоларга дуч келади.
Ўзининг кўп мақолаларини муаллиф диалектиканинг моҳиятини тушунтиришдан бошлайди ва бу ҳолатда ҳам шу ишни қилишга тўғри келади. Диалектика қонунлари ва тамойиллари шунга ўргатадики, ҳеч нарса ҳеч қачон фақат ёмон ёки фақат яхши бўлиши мумкин эмас. ҳар қандай ҳодиса ва жараён қарама-қаршиликларни ўзида мужассам этади – Аллоҳ яратган дунё мана шундай.
Танлаш ҳуқуқига эга бўлган кўпчилик илм-фан ва динни худди бир-бирини инкор қиладиган нарсадек ўзаро қарши қўядилар. Нега масала тамомила терс қўйилган? Дин илм-фанни инкор қилади, деб ким айтган? Ислом оламида илм-фаннинг юксак даражада ривожланиши қайси даврга тўғри келади? Булар ўта диндор ва ўта консерватив баҳоланадиган жамиятда юз бермаганмиди?
Ҳозирги кунда коммунизм ва айниқса, фашизм нима эканлиги ҳақида ҳамма билади ва ҳеч бўлмаганда тушунадигандай бўлиб туюлади. Лекин аслида бу доктриналарнинг асл моҳияти нимада эканлиги ҳақида жуда камчилик ўзига савол беради. Ахир фақат ҳодисанинг моҳиятини тушунган ҳолдагина ушбу моҳиятга мос келадиган субъектларни идентификация қилиш ва баёнотга эътибор қаратмасдан ҳаракат қиладиган шахсларнинг мотивларини тушуниш мумкин.
Fox ва National Geographic телекомпанияси "Коинот" дастури бошловчиси астрофизик Нил Деграсс Тайсонга нисбатан илгари сурилган шилқимлик ва жинсий зўравонлик айбловларини тергов қилишни бошлагани ҳақида эълон қилди. Тайсоннинг собиқ ёрдамчиси Эшли Уотсоннинг айтишича, унинг шилқимлиги туфайли у ишдан кетишга мажбур бўлган.
АҚШнинг энг йирик олий таълим муассасаларидан бири бўлган Канзас университети математика профессори Джеффри Ланг (Jeffrey Lang) 1954 йил 30 январь куни Бриджпортда (Коннектикут), католиклар оиласида таваллуд топган. Умрининг дастлабки 18 йилини у католиклар мактабларида ўтказган бўлиб, улар йигитнинг қалбига ғулғула солган қарама-қаршиликларни бартараф эта олмади.
Худонинг борлигини исботлайдиган далилларнинг энг яхшиларидан бири одоб-ахлоқдир. Буни исботлаш жуда осон:
Эволюция (тадрижий ривожланиш) назарияси илмий фан ёки ундай эмаслиги ҳақидаги тортишувлар кун тартибидаги масала бўлиб қолмоқда. Ҳар ким бу борада ўз фикрини баён қилишга уринади. Биринчи навбатда, қуйидагини аниқлаб олиш лозим. Эволюция назарияси борми? Бу назариями? Бу фалсафий дунёқарашми? Ёки бу эътиқодми? Унинг илмий аҳамияти нимада?
Мунтазам равишда хорижий хабарларни, хусусан Европага оид янгиликларни кузатиб бораётган одам, динга оид янгиликлар асосан икки ҳолатда ёритилаётганига гувоҳ бўлади: ё Рим Папаси ўзининг баъзи бир бузуқ патологияга мубтало бўлган шаҳватпараст руҳонийлари (педофиллар) учун ҳисобот бераётган бўлади, ёки “Ислом хавфи” ҳақида сўз бораётган бўлади.
Замонавий жамият онгига атеизмнинг таъсири ошиб бораётгани рост. Бугунги кунимизда атеизмнинг тарқалиши ва уларнинг нега оммалашаётгани сабабларига алоҳида диққат қилиш керакми ёки йўқ, билмадим. Аммо, бу нарсаларга сабаб бўлаётган объектив омиллар ҳақида бир оғиз гапириб ўтиш керак. (Масалан, анъанавий динлар, баъзи уламоларнинг обрўлари тушиши, ва динни ёмон отлиқ қилиш кампаниялари каби нарсалар шулар жумласидандир).
Насронийлардан фарқли ўлароқ, мусулмонлар ҳеч қачон Ерни текис деб айтмаган. Қуръони Каримда осмондаги жисмлар ўз орбиталарида ҳаракат қилиши аниқ айтилган: “У сизга доимий ҳаракатдаги қуёш ва ойни ҳам, шунингдек, кеча ила кундузни ҳам хизматчи қилиб қўйди” (Иброҳим сураси, 33); “У кечаю кундузни, қуёшу ойни яратган Зотдир. Ҳаммаси фалакда сузмоқдалар (Анбиё сураси, 33);