Тарих (535)
Биринчи инсон ҳуқуқлари хартияси – «Кир манифести» яқинда 2530 ёшга тўлади. Буюк Кир (Куруши Кабир) нафақат инсон ҳуқуқларининг дунёдаги биринчи декларациясининг муаллифи, балки яҳудийларга эркинлик берган, уларни бошқа халқлар билан тенг ҳуқуқли қилган ҳукмдор сифатида ҳам тарихга кирди. Баротали Абдураҳмоннинг "Куруши Кабир" (2006) романи унинг ҳукмронлиги даври тасвирига бағишланган бўлиб, бу учун у А.Рудакий номидаги Давлат мукофотига сазовор бўлган.
Уларнинг биринчиси Абдурраҳмон ибн Муовия ибн Ҳишом ибн Абдулмалик ибн Марвондир. Андалусга қочиб боргач, 138 (755-56) йилиунга байъат берилди. Илмл и ва адолатли эди. 170 йил рабиул охирда вафот этди. Ундан кейин ўғли Ҳишом Абул Валид тахтга ўтирди.
Бу ғазотнинг Аҳзоб (гуруҳлар) деган номи ҳам бор. У Ибн Исҳоқ, Урва ибн Зубайр, Қатода, Ьайҳақий ва кўпчилик сийрат уламоларининг иттифоқларига кўра ҳижрий бешинчи йили, Шаввол ойида бўлиб ўтган.
Қорун Мусо алайҳиссалом қавмидан ва яқин қариндошларидан булган. Аллоҳ таоло унга калитларини ҳам бақвувват кишилар кутариб юришга қийналадиган даражада хазина ато қилган эди. Уни курганлар молини ва у эришган мол-дунёнинг узида булишини орзу қиларди. Қавмидаги илмли кишилар насиҳат қилишди. Кибрининг оқибатидан огохртантиришди. Аллоҳ таолонинг неъматига шукр қилиш, ерда бузгунчилик қилмасликни талаб қилишди. У ни Аллоҳ таолонинг розилиги ва Аллоҳ таоло берган дунёдаги насибаси билан охират диёрини кузлашга қизиқтирдилар.
“Унинг учун лавҳларда (Таврот саҳифаларида) насиҳат ва барча нарсанинг тафсилоти сифатида ҳар соҳадан битиб қуйдик. Бас,(эй, Мусо!) Уларни қувват (жиддийлик) билан олгин ва қавмингга уларнинг яхши (битилган аҳком)ларини тутиш (татбиқ этиш)ларига буюргин! Сизларга фосиқлар диёри (қандай халокатга юз тутгани)ни курсатажакман” (Аъроф сураси, 145-оят).
«Мен Исломгача ва ундан кейин келган подшолар тарихини урганиш мобайнида туртта халифаи ро-шид ва Умар ибн Абдулазиздан кейин энг адолатли ва улуг подшох деб - Нуриддин Махмуд Занкийни топдим». Ибн Асир
Бу жанг бўлишига сабаб, Курайш катталиридан Бадр ғазотида ўлмай қолганлари мусулмонлардан ўч олишга ва кучли лашкар тайёрлаш учун Абу Суфённинг карвонидан молиявий ёрдам сўрашга кслишдилар. Қурайшнинг барчаси ва атрофдаги қабилалар ҳам бу фикрга қўшилишди. Эркаклар мусулмонлар қаршисига борганда қўрқоқлик қилиб қочиб кетишдан уялишлари учун бир қанча аёлларни ҳам олдилар. Маккадан қарийб уч минг жангчи бўлиб чикдилар.
Адий насроний эди. У ўз қавмида обрў-эътиборли киши эди. Жанглардан тушган ўлжаларнинг тўртдан бирига эгадорлик қилар эди. (Араблар удумига кўра бундай микдорни фақат уларнинг катталари, бошлиқлари олади). Адий ибн Ҳотим Расулуллоҳ соллоллоху алайҳи ва салламнинг даъватларини эшитгач, бу нарса унга ёқмади ва қавмини тарк қилиб, Шом насронийларига қўшилиб кетди
Абдуллоҳ ибн Зубайр ибн ал-Аввом ибн Хувайлид ибн Асад ибн Абдулуззо ибн Қусой, ал-Асадий куняси Абу Бакр. Абу Хубайб эди, деганлар ҳам бор. Ўзи ҳам, отаси ҳам саҳобий. Унинг отаси жаннат башоратиберилган ўнта саҳобанинг биттаси.
Шак шубҳа йўқки, Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сийратлари турли тилларда сўзлашиб, ҳар хил маконда яшайдиган мусулмонларнинг фахр ифтихори ва буюк тарихнинг асосий устунидир.
Ҳужум (араб тилида هجوم) — 1920-1930 йилларда Марказий Осиёда советлар томонидан амалга оширилган ва аёлларнинг мақомини ўзгартиришга қаратилган кампания.
Фотиҳ қонуни (ёки биродаркушлик қонуни) – Меҳмед Фотиҳнинг қонунномаси (қонунлар тўплами) қоидаларидан бирининг кейинги номи. Бу Султон бўлган Усмонийлар тахтининг меросхўрларидан бирига жамоат манфаати (Nizam-I Alem) йўлида – урушлар ва ғалаёнларнинг олдини олиш учун қолган меросхўрларни учун ўлдиришга имкон берарди.