Атеизм (67)
Тарихий ва фалсафий нуқтаи назардан қаралганда, Худони инкор қилган жамиятларда кўпинча шахсга сиғиниш ривожланиши кузатилади. Бу ҳолат тасодиф эмас, балки маънавий ва метафизик бўшлиқни тўлдиришга бўлган инсоний эҳтиёж натижасидир.
Атеизмнинг жамоат хавфсизлигига таҳдид солиши масаласи — бу фақат диний нуқтаи назар эмас, балки ижтимоий, маданий ва маънавий барқарорлик нуқтаи назаридан ҳам таҳлил қилинадиган жиддий мавзудир. Қуйида атеистик дунёқараш кенг тарқалганда жамиятда юзага келиши мумкин бўлган хавф ва оқибатлар тўғрисида илмий ва тарихий асосланган маълумотлар келтирилади.
Ричард Докинз — Британиялик биолог, эволюция назарияси тарафдори ва танқидий атеист сифатида танилган жаҳон миқёсидаги интеллектуал шахслардан биридир. Унинг “Иллюзияи Худо” (The God Delusion, 2006) асари дунёдаги диндорлар ва диншунослар ўртасида кескин баҳсларга сабаб бўлди. Асарда у илоҳий борлиқни “инсон фантазияси”, диний эътиқодларни эса “оғир ментал иллат” сифатида баҳолайди. Ушбу мақолада Ричард Докинзнинг фалсафий қарашлари, унинг диний ғояларга қарши позицияси ва бу ҳолат уни нега “бузғунчи” деб баҳолашга асос бўлиши мумкинлиги илмий нуқтаи назардан таҳлил этилади.
1925 йилда "Жангчи худосизлар" ташкилоти тузилган бўлиб, бу ташкилот динга қарши тарғибот билан фаол шуғулланган. Ушбу ташкилотнинг вазифаларига қуйидагилар кирган:
Кўпчилик инсонлар инглиз табиатшуноси Чарльз Дарвин томонидан илгари сурилган эволюция назарияси ҳақиқий илмий далиллар, тадқиқотлар ва тажрибаларга асосланган, деб ҳисоблайдилар. Ваҳоланки, Чарльз Дарвин бу назариянинг асосчиси ҳам эмас эди, шунингдек, бу назарияни тасдиқловчи аниқ илмий далиллар ҳам йўқ. Ердаги ҳаётнинг эволюцион ривожланиши ҳақидаги таълимот эски материалистик фалсафа догмаларини табиат қонунларига мослаштиришга асосланган.
Олимларнинг дин билан қизиқиши вақт ўтиши билан ўзгариб бораётганига ўхшайди. Бундай қизиқишнинг илк тўлқини 1859 йилда Дарвиннинг «Турларнинг келиб чиқиши» асари чоп этилгандан кейин пайдо бўлди.
Радикал атеистлар, одатда, дин ва диний эътиқодларни қатъий танқид қиладиган, ва кўпинча уларни ахлоқий ва ижтимоий масалаларга зарарли деб ҳисоблайдиган шахслар ёки гуруҳлардир. Улар диннинг фалсафий, илмий ва ижтимоий жиҳатларини кескин танқид қилади. Бу ҳолатда радикал атеизм динларга нисбатан толерант атеизмдан ажралиб туради.
"Мени тинглаётган одамлар бор экан, эҳтимол, мен қилган катта зарарни тузатишга ҳаракат қилишим керак." — Энтони Флю
Марксизм — бу Карл Маркс ва Фридрих Энгельс томонидан ишлаб чиқилган назария бўлиб, жамиятни, унинг тузилишини, ижтимоий муносабатларни ва иқтисодий тизимни тушунтиришга қаратилган. Унда асосий урғу меҳнат, капитал, ишлаб чиқариш муносабатлари ва синфий курашга қаратилган. Марксизмнинг асосий ғоялари қуйидагилар:
Ердан ташқари цивилизациялар ва уларнинг бизнинг сайёрамизда мавжудлиги мавзуси бугунги кундаги энг оммалашган мавзулардан бири ҳисобланади. Айрим одамларда НУЖ борлигига, улар ерликларни кузатиб, ҳаётимизга аралашиб турадиганлигига бўлган ишонч шу қадар кучлики, бу ҳатто паранойя шаклини олади.
...Аммо Европада иш ундай бўлмади. Уларда қадимги юнон ва рим мафкурасини қайта тиклаш, динни бутунлай инкор қилиш йўлидан кетилди.
Динсизлар борлиқнинг яратувчиси мавжудлигига ишонмайдилар. Уларнинг айтишича, барча нарсалар қадимий бўлиб, модда бирламчидир. Табиатдаги барча нарсалар вақт ўтиши билан ўз-ўзидан келиб чиққандир. Шу гапларни бир ўйлаб кўрайлик-чи. Бу ҳақда доктор Эрфанг Вилғям қуйидагиларни айтади: «Мен худонинг борлигига ишонаман. Чунки электрон ва протонларнинг ўз-ўзидан пайдо бўлиб қолганини тасаввур қила олмайман. Шунингдек, биринчи атом ҳам ўз-ўзидан пайдо бўлган эмас. Биринчи проплазма, биринчи уруғ, биринчи ақл ҳам шундай. Мен Аллоҳнинг борлигига ишонаман, чунки атрофимиздаги кўриб турган барча нарсаларнинг пайдо бўлишининг ягона мантиқий тафсири Аллоҳнинг борлигидир».